Οι VIP του Facebook: Πώς οι ισχυροί χρήστες αποφεύγουν τις κυρώσεις

Του Ανδρέα Κοσιάρη

Το Facebook έχει δημιουργήσει ένα ξεχωριστό πλαίσιο λειτουργίας για εκατομμύρια διάσημους και ισχυρούς χρήστες, το οποίο τους επιτρέπει να αποφεύγουν τις κυρώσεις για παραβίαση των όρων και των κανονισμών της πλατφόρμας, σύμφωνα με αποκάλυψη της Wall Street Journal.

Η αποκάλυψη πηγάζει από εσωτερικά έγγραφα του Facebook, τα οποία βρέθηκαν στην κατοχή της εφημερίδας και αναλύουν την ύπαρξη του προγράμματος XCheck.

Το Facebook χρησιμοποιεί αλγορίθμους και συστήματα αυτοματοποίησης για να αναγνωρίζει περιεχόμενο στις αναρτήσεις των χρηστών του που πιθανόν παραβιάζει τους όρους και τους κανονισμούς λειτουργίας της πλατφόρμας, συχνά σβήνοντάς το αμέσως χωρίς την παρέμβαση ανθρώπινου παράγοντα και χωρίς εξέταση. Άλλες φορές, περιεχόμενο που επισημαίνεται από τα αυτόματα συστήματα ή από άλλους χρήστες, εξετάζεται από εξωτερικούς συνεργάτες της εταιρείας.

Το XCheck δημιουργήθηκε από το ίδιο το Facebook και αρχικά προοριζόταν να παρέχει ένα επιπλέον επίπεδο εσωτερικής επανεξέτασης προτού το Facebook λάβει αποφάσεις σχετικά με τους λογαριασμούς υψηλού προφίλ. Σκοπός ήταν να αποφευχθεί η δυσμενής δημοσιότητα που θα προκαλούνταν από τη λανθασμένη διαγραφή περιεχομένου αναρτημένου από αυτούς τους λογαριασμούς.

Στην πραγματικότητα όμως το XCheck εξελίχθηκε σε μία «λευκή λίστα», στην οποία εντάχθηκαν λογαριασμοί VIP χρηστών, όπως διάσημων αθλητών, πολιτικών και μελών της οικογένειάς τους, ηθοποιών, διαδικτυακών προσωπικοτήτων και διαμορφωτών γνώμης.

Οι χρήστες αυτοί είχαν τη δυνατότητα είτε να εξαιρούνται ολοκληρωτικά από τον έλεγχο περιεχομένου της πλατφόρμας, είτε οι αναρτήσεις τους να μπαίνουν σε αναμονή για έλεγχο από ανθρώπινο χέρι, με τον έλεγχο αυτόν να μην έρχεται ποτέ.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που παραθέτει η WSJ, είναι η περίπτωση του Βραζιλιάνου ποδοσφαιριστή Νεϊμάρ.

Αφότου ο ποδοσφαιριστής κατηγορήθηκε για βιασμό από μία γυναίκα το 2019, ανάρτησε προς υπεράσπισή του βίντεο με αποσπάσματα από συνομιλίες με την κατήγορό του στο WhatsApp. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονταν το όνομά της και γυμνές της φωτογραφίες.

Η πολιτική του Facebook για την ανάρτηση «μη συναινετικών προσωπικών εικόνων» υποτίθεται πως είναι η άμεση διαγραφή τους — και αυτό θα συνέβαινε αν ο χρήστης που τις αναρτούσε ήταν ο οποιοσδήποτε. Όμως στην περίπτωση του Νεϊμάρ, το XCheck προστάτευσε τον θύτη του βιασμου και όχι το θύμα. Το πρόγραμμα εμπόδισε για μία ολόκληρη ημέρα τους ελεγκτές περιεχομένου από το να σβήσουν το βίντεο. Σύμφωνα με εσωτερική ανασκόπηση της εταιρείας, 56 εκατομμύρια χρήστες στο Facebook και το Instagram είδαν το συγκεκριμένο βίντεο, το οποίο περιγράφηκε από το ίδιο το Facebook στην ανασκόπηση ως «εκδικητικό πορνό».

Το αποτέλεσμα, σύμφωνα και πάλι με την εσωτερική ανασκόπηση, ήταν το βίντεο «να αναδημοσιευτεί περισσότερες από 6.000 φορές» και η γυναίκα να υποστεί «εκφοβισμό και παρενόχληση».

Υπό κανονικές συνθήκες, όχι μόνο θα διαγραφόταν άμεσα το συγκεκριμένο περιεχόμενο, αλλά και ο χρήστης που το ανάρτησε θα έχανε τον λογαριασμό του. Στην περίπτωση του Νεϊμάρ «αποφασίσαμε να αφήσουμε τους λογαριασμούς του ενεργούς, μια απόκλιση από τη συνήθη πολιτική απενεργοποίησης προφίλ έπειτα από το “πρώτο χτύπημα”», δηλώνεται στην ανασκόπηση.

Άλλοι χρήστες που αναφέρει η WSJ πως περιέχονται στη «λευκή λίστα» του XCheck, ήταν ο Ντόναλντ Τραμπ (πριν αποφασίσει το Facebook να τον αποκλείσει για δύο χρόνια τον περασμένο Ιούνιο), ο γιος του Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, ο ίδιος ο ιδρυτής της πλατφόρμας Μαρκ Ζούκερμπεργκ, η γερουσιάστρια των Δημοκρατικών Ελίζαμπεθ Γουόρεν, ο πολιτικός σύμβουλος του Τραμπ Νταν Σκαβίνο, και η υπερσυντηρητική πολιτική σχολιάστρια Κάντας Όουενς.

Η αποκαλύψεις αυτές, που πρόκειται σύμφωνα με τη WSJ να έχουν συνέχεια, αποδεικνύουν ότι το Facebook ουδέποτε ήταν μία «δημοκρατική πλατφόρμα» στην οποία τα σχεδόν τρία δισεκατομμύρια χρήστες έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις απέναντι στους όρους χρήσης της, όπως η εταιρεία ισχυρίζεται.

Στην πραγματικότητα, ακόμα και στον ψηφιακό κόσμο του Facebook, υπήρχε και υπάρχει ακόμα ένας ιδιότυπος «ταξικός διαχωρισμός», όπου οι ισχυροί χρήστες και όσοι έχουν πρόσβαση στη δημοσιότητα «παίζουν» με διαφορετικούς κανόνες από τους υπόλοιπους.

Όπως σχολίασε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας, η ριζική αιτία του προβλήματος είναι «το επιχειρηματικό μοντέλο επιτήρησης του Facebook, γύρω από τις διαφημίσεις, το οποίο βασίζεται στην επιθετική συλλογή δεδομένων και τη σκιαγράφηση των προφίλ των χρηστών σε τεράστια κλίμακα.